Małgorzata Kulik - doradca metodyczny wychowania fizycznego
Celem artykułu, którego treści zaczerpnięte zostały z materiałów przygotowanych na grant pod w/w tytułem jest poszerzenie warsztatu pracy nauczycieli wychowania fizycznego, edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej oraz nauczycieli świetlic w zakresie stymulowania aktywności ruchowej dzieci i młodzieży. Po przez zabawy i gry podwórkowe wspomagające rozwój sprawności fizycznej i motorycznej ucznia na poszczególnych etapach edukacyjnych mamy wpływ na kształtowaniu kompetencji kluczowych. Wdrażając zabawowe formy uczenia się we wszystkie formy aktywności ruchowej wpływamy stymulująco na zainteresowanie, ciekawość poznawczą, koncentrację uwagi, pamięć spostrzeżeniowo-wzrokową i słuchową. Zawarte w artykule przykładowe zabawy i gry o charakterze sprawnościowo- rekreacyjnym można modyfikować dostosowując do różnych warunków organizacyjnych np. teren przyszkolny, sala gimnastyczna, podwórko itp.
We wstępie powrócę do zagadnienia kompetencji kluczowych, do kształtowania których odwołują się zapisy podstawy programowej wychowania fizycznego. W kolejnych częściach artykułu pokazane zostaną przykłady zabaw i gier wspomagających tren proces.
W 2001 r. Komisja Europejska zleciła grupie ekspertów zdefiniowanie pojęcia kompetencji kluczowych oraz ustalenie, jakie kompetencje uznawane są za kluczowe we wszystkich państwach członkowskich UE. Mianem kompetencji kluczowych Komisja Europejska określiła zbiór wiadomości, umiejętności i postaw niezbędnych z punktu widzenia celowego i aktywnego uczestnictwa jednostki w społeczeństwie. Ze szczególną uwagą potraktowane zostały umiejętności, które będą decydować o funkcjonowaniu jednostki w tzw. społeczeństwie wiedzy oraz jej powodzeniu na rynku pracy.
W roku 2006 Parlament Europejski i Rada Unii wydały zalecenie nr 2006/962/WE w sprawie kompetencji kluczowych. Określono w nich, że kompetencje kluczowe w procesie uczenia się przez całe życie, to połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Są one szczególnie niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, integracji społecznej, bycia aktywnym obywatelem i zatrudnienia. Mają istotne znaczenie w tzw. społeczeństwie wiedzy i gwarantują większą elastyczność siły roboczej, umożliwiając jej szybsze dostosowanie się do stałych zmian w świecie, w którym zachodzą coraz liczniejsze powiązania. Stanowią również ważny czynnik innowacji, produktywności i konkurencyjności, a ponadto mają wpływ na motywację i zadowolenie pracowników oraz jakość pracy. Osoby, które powinny nabyć kluczowe kompetencje, to: młodzi ludzie kończący obowiązkową edukację i szkolenia, przygotowujące ich do dorosłego życia, zwłaszcza do życia zawodowego, a jednocześnie tworzące podstawy do dalszej nauki, osoby dorosłe, przez całe życie, w trakcie procesu rozwijania i aktualizowania umiejętności.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Europy na kompetencje kluczowe składają się: wiedza, umiejętności i postawy. W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego wyróżnia się 8 kompetencji kluczowych:
1. porozumiewanie się w języku ojczystym
2. porozumiewanie się w językach obcych
3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne
4. kompetencje informatyczne
5. umiejętność uczenia się
6. kompetencje społeczne i obywatelskie
7. inicjatywność i przedsiębiorczość
8. świadomość i ekspresja kulturalna.
W podstawie programowej kształcenia ogólnego można odnaleźć sformułowania, które wiążą szkołę z Zaleceniami Parlamentu Europejskiego:
• kompetencja porozumiewania się w języku ojczystym i obcym (treści związane z przepisami, budową ciała, funkcjami poszczególnych układów człowieka, struktury zrządzania aktywnością sportową i rekreacyjną…, na zawodach sportowych, standardowa aparatura pomiarowa zmian w organizmie, nietypowe zabawy rekreacyjne innych narodów….)
• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo- techniczne (uczeń ćwiczy myślenie matematyczne także na innych zajęciach, np. dokonuje pomiarów sprawności fizycznej, liczy punkty w grach drużynowych…..,monitoring zmian rozwojowych, opracowanie procedury treningu zdrowotnego do własnych możliwości, modyfikowanie zachowań wolnoczasowych i organizowanie wybranych form aktywności zdrowotnej, rekreacyjnej, sportowej….)
• umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno- komunikacyjnymi- składowa kompetencji informatycznych (samodzielna diagnoza wysiłku fizycznego, monitoring treningu rekreacyjnego, zdrowotnego, sportowego z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury pomiarowej- dostępnej w telefonach komórkowych, Internecie…)
• element kompetencji uczenia się, porozumiewania się w języku ojczystym i obcym, informatycznych (umiejętność korzystania z literatury związanej z autoedukacją umiejętności ruchowych, pielęgnacji i upiększania ciała, zdrowego żywienia się, stosowania suplementów i środków farmakologicznych w rozwijaniu sprawności fizycznej oraz pracy nad estetyką ciała….)
• umiejętność uczenia się ( autoedukacja do uczestnictwa w kulturze fizycznej , samosterowanie własnym rozwojem sprawności fizycznej, umiejętności rekreacyjnych, zachowań wolnoczasowych i zdrowotnych…)
• element kompetencji porozumiewania się w języku ojczystym i obcym oraz społecznych i obywatelskich (współpraca, współdziałanie w grach, zabawach, organizacji aktywności ruchowej, odpowiedzialność za bezpieczeństwo partnera podczas aktywności ruchowej, ….).
LITERATURA:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z dn. 24 lutego 2017 r., poz. 356).
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) (Dz. U. UE z 30.12.2006, L 394/10-12).
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2008/C 111/01).
