Kilka słów na temat mowy nienawiści

Mowa nienawiści według definicji Komitetu Ministrów Rady Europy obejmuje wszelkie formy wypowiedzi, które podżegają, szerzą, promują lub usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm oraz inne formy nienawiści opartej na nietolerancji, w tym nietolerancję wyrażoną przez agresywny nacjonalizm, etnocentryzm, dyskryminację oraz wrogość wobec mniejszości, imigrantów i osób o pochodzeniu imigranckim.

Dlaczego mowa nienawiści w sieci wymaga reakcji?

Mowa nienawiści krzywdzi Słowa mogą ranić, rani też nienawiść! Mowa nienawiści to poważny problem – może stanowić naruszenie praw człowieka. Mowa nienawiści w Internecie jest takim samym nadużyciem jak ta, z którą stykamy się w świecie realnym, jednak w sieci trudniej jest ją rozpoznać i się jej przeciwstawić.

Postawy prowadzą do czynów.  Niepowstrzymana w Internecie mowa nienawiści przenosi się do świata rzeczywistego, prowadząc do eskalacji napięć na tle rasowym, aktów dyskryminacji czy innych form nadużyć. Łatwość szybkiego rozprzestrzeniania się mowy nienawiści w świecie wirtualnym zwiększa potencjał jej szkodliwego oddziaływania.

Mowa nienawiści w sieci to więcej niż „tylko słowa”  W sieci możemy „wypowiadać się” używając filmów, zdjęć lub bardziej tradycyjnie, na przykład pisząc komentarze. Formy wizualne czy multimedialne często mogą silniej oddziaływać na świadome i podświadome postawy odbiorcy.

Internet nie daje się łatwo kontrolować  Mowa nienawiści w sieci jest bardziej tolerowana niż poza nią i w mniejszym stopniu podlega kontroli. Osobom szerzącym nienawiść łatwiej jest obrażać innych w Internecie niż w świecie rzeczywistym, i to nie tylko dlatego, że mniej ryzykują kryjąc się pod maską anonimowości

Internet nie jest wyspą Nasze funkcjonowanie w świecie wirtualnym jest silnie związane z naszą egzystencją w świecie rzeczywistym. Te dwa obszary życia nie są niezależne od siebie – świat wirtualny stał się po prostu ważną częścią świata realnego. Mowa nienawiści w Internecie ma często konsekwencje w codziennym życiu.

Internet wciąż jest młody! Aktywność w sieci należy oceniać przez pryzmat tych samych wartości, którymi kierujemy się w świecie rzeczywistym. Powinna też podlegać tym samym przepisom ustawodawczym, a w szczególności istniejącym regulacjom dotyczącym ochrony praw człowieka.

Mit anonimowości i bezkarności  Przekonanie, że zamieszczając czy powielając w Internecie treści o charakterze mowy nienawiści, nie pozostawiamy śladów, sprawia, że łatwiej nam przychodzi używać mowy nienawiści niż wówczas, gdy wiemy, że każdy może poznać nasze imię. Anonimowości towarzyszy poczucie bezkarności – osoba posługująca się mową nienawiści może być świadoma, że takie działanie jest niezgodne z prawem, niesprawiedliwe i niemoralne, ale wierzy, że nie zostanie pociągnięta do odpowiedzialności za swoje słowa. Oba te mity – anonimowości i bezkarności – trzeba obalić

Internet może być lepszy! Internet jest dokładnie taki, jakim tworzą go ludzie. Powinniśmy mieć wspólną wizję tego, jakie zachowania w sieci są dopuszczalne.

Zła nienawiść i gorsza nienawiść  Chociaż wszystkie formy mowy nienawiści są złe, to jednak pewne przypadki mogą być gorsze od innych, np. bardziej obraźliwe lub krzywdzące, mogą silniej podżegać innych do nienawiści czy oddziaływać na większą grupę osób. Należy o tym pamiętać, ponieważ od różnic w stopniu szkodliwości zależeć będzie nasza reakcja

Coraz większa obelżywość i/lub groźby

Intencja osoby odpowiedzialnej za wypowiedzi.  Ludzie wypowiadają się – szczególnie w Internecie – bez większego zastanowienia. Często niechcący kogoś obrażamy, potem tego żałujemy, a nawet cofamy swoje słowa. Tutaj mamy do czynienia z dwiema wypowiedziami, które są nietolerancyjne i nieprzyjemne, ale jedna z nich pada bez intencji wyrządzenia krzywdy. Te dwa przykłady wymagałyby co najmniej różnej reakcji:

Osoby narażone na mowę nienawiści  Niektóre grupy lub osoby są bardziej niż inne narażone na pewnego typu krytykę. Może to wynikać z dominującej opinii na ich temat w społeczeństwie, ze sposobu ich pokazywania w mediach albo też stąd, że warunki życia ograniczają ich zdolność do obrony.      

                                                                                                       

Kontekst wypowiedzi Każda wypowiedź stanowiąca przejaw mowy nienawiści ma swój kontekst – historyczny i kulturowy. Kontekst mogą tworzyć także inne czynniki, takie jak: środek przekazu czy grupa docelowa, przeciwko której wypowiedź jest skierowana, istniejące w społeczeństwie napięcia lub uprzedzenia, autorytet, jakim obdarzona jest osoba odpowiedzialna za daną wypowiedź, itp. 

Oddziaływania faktyczne lub potencjonalne Faktyczne lub potencjalne oddziaływanie wypowiedzi, która jest wyrazem mowy nienawiści na poszczególne osoby, grupy i całe społeczeństwo jest jednym z najważniejszych kryteriów oceny jej szkodliwości, a także determinuje naszą reakcję. To, jak daną wypowiedź odbiera osoba lub grupa, przeciwko której jest ona skierowana, bywa często dużo ważniejsze od tego, jak – zdaniem osób z zewnątrz – p o w i n n a ją odebrać. Na przykład jeżeli dziecko czuje się skrzywdzone uwagami czynionymi pod jego adresem, nawet jeśli te uwagi wydają się przyjazne, to jego poczucie krzywdy będzie ważniejsze od swobody wyrażenia opinii przez innych.

Strony, które polecam - warto odwiedzać: