W marcu 2024 roku wraz z klasą 1TB Zespołu Szkół nr 10 im. Bolesława Chrobrego w Koszalinie („Samochodówka”) wzięłam udział w realizacji programu The Modern Argonauts: A Multicultural Educational Programme Preparing Young People for Contemporary Challenges through an Innovative Use of Classical Mythology (Współcześni Argonauci: wielokulturowy program edukacyjny przygotowujący młodzież do wyzwań współczesności poprzez nowatorskie wykorzystanie greckiej i rzymskiej mitologii). Organizowany przez Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego projekt skierowany jest do szkół średnich z całego świata, dlatego nasza szkoła znalazła się w nim w towarzystwie placówek z Włoch, Niemiec, USA, Nowej Zelandii, Ukrainy, Austrii, Wielkiej Brytanii i Kamerunu. Celem projektu było pokazanie młodzieży, że mitologia grecka i rzymska, stanowiące podstawę naszego dziedzictwa kulturowego, mogą pomagać w radzeniu sobie z wyzwaniami współczesności (np. takimi jak media elektroniczne czy zanieczyszczenie mórz). Uczniowie mieli możliwość przekonać się o aktualności motywów mitologicznych w naszym codziennym życiu.
Projekt realizowany był w formie lekcji na podstawie materiałów otrzymanych z Wydziału „Artes Liberales”. Wraz z klasą ITB przygotowaliśmy lekcję o Posejdonie (Spotkanie z Posejdonem), opierając się na materiałach opracowanych przez p. Irene Di Gioia z Uniwersytetów w Bolonii i Getyndze. Celem lekcji było poznanie sylwetki Posejdona i jego rzymskiego odpowiednika Neptuna, prześledzenie jego śladów w kulturze,
a na koniec opracowanie zadania kreatywnego, w którym wspólnie zastanawialiśmy się, jak można w dzisiejszym świecie pomóc przyrodzie i walczyć z zanieczyszczeniem mórz. Podsumowaniem lekcji był przygotowany przeze mnie test w aplikacji Kahoot, w którym uczniowie mogli wygrać drobne upominki o mitologicznych nazwach.
Przygotowując się do realizacji lekcji, która trwała 90 minut, postanowiłam część zadań oddać uczniom. Materiały przygotowane przez p. Di Gioię posłużyły nam jako podstawa do rozmowy o Posejdonie. Metody, jakie zastosowałam podczas tej lekcji, to:
Lekcja rozpoczęła się od prezentacji nauczyciela – na podstawie dostępnych materiałów przygotowałam w programie Power Point wprowadzenie do tematyki lekcji. Zawarłam tam treści związane z tym, czym jest mitologia, do czego jest nam potrzebna i jaki ma na nas wpływ, pokazałam również, jaki wpływ – choć często tego nie widzimy – kultura starożytna wywarła na późniejszą kulturę, otaczający nas świat i dzisiejszą popkulturę (dramaty Szekspira, Avengersi, X-Meni, niektóre modele samochodów).
Po mojej prezentacji swoje materiały zaprezentowali uczniowie. Jeden z nich wcielił się w rolę Posejdona i opowiedział o swojej postaci, kolejni w formie prezentacji przedstawili: symbolikę koni i trzęsień ziemi, obraz Posejdona w sztuce i kulturze popularnej, historię konfliktu Odyseusza z Polifemem i związek tej historii z potęgą Posejdona, dzieje marki Maserati (której twórcy – bracia pochodzący z Bolonii – odwoływali się do Posejdona). Ostatnim działaniem była burza mózgów, podczas której zapisywaliśmy na tablicy współczesne zagrożenia dla mórz i zastanawialiśmy się, jak dzisiaj możemy „pomóc Posejdonowi” i dbać o czystość oceanów i ich dobry stan.
Podczas przygotowywania zadań uczniowie musieli współpracować, aby osiągnąć dobre efekty swoich działań, szczególnie przy realizacji filmu na podstawie mitu o spotkaniu Odyseusza z Polifemem. Osoby przygotowujące swoje prezentacje musiały dokonać selekcji otrzymanych materiałów, nadać im formę graficzną i przedstawić w atrakcyjny sposób. Tak, jak najczęściej bywa w takich przypadkach, niektórym uczniom wyszło to bardzo dobrze, inni zrealizowali swoje zadania, wykonując absolutne minimum. Podczas trwania lekcji nadzorowałam jej przebieg, jednak nie ingerowałam w wystąpienia uczniów. Zauważyłam, że chociaż lekcja była zamknięta i przygotowana tylko w ramach jednej klasy (nie było podczas niej gości ani żadnej widowni), i tak była dla uczniów stresującą sytuacją.
Realizację programu The Modern Argonauts oceniam bardzo pozytywnie. Uczniowie zyskali na nim edukacyjnie, ale nie tylko – motywacją była dla nich możliwość wzięcia udziału w projekcie międzynarodowym oraz perspektywa podzielenia się swoimi wrażeniami w podręczniku, który na podstawie przeprowadzonych lekcji, będzie opublikowany w wolnym dostępie. Przekonali się również, jak radzą sobie w wystąpieniach publicznych, choć przed niewielką grupą znanych sobie osób.
Biorąc udział w projekcie również odniosłam wiele korzyści.. Zobaczyłam, że łączenie ze sobą różnych metod i aktywizowanie uczniów wpływa na ich podejście do nauki, a podkreślanie ich sprawczości
i nakłanianie do działania pozwala im poczuć, że są ważni i potrafią odnaleźć się także w działaniach humanistycznych (a nie tylko związanych z mechaniką). Zobaczyłam też, nad jakimi aspektami powinnam popracować – głównie związanymi z motywacją do działania (nie udało się zmobilizować całej klasy, część uczniów nie zaangażowała się wcale).
Projekt The Modern Argonauts zachęcił mnie do dalszych działań i, jeśli pojawią się takie możliwości, będę nadal angażować się z uczniami w podobne projekty. Moim zdaniem współczesna szkoła powinna stawiać uczniom różne wyzwania – szczególnie, jeśli jest to taka szkoła jak „Samochodówka”. Ważne w działaniach nauczyciela jest to, aby nie zamykać się tylko na realizację podstawy programowej, lecz angażować
w działania wykraczające poza obowiązki szkolne (zarówno uczniów, jak i nauczyciela) i pokazujące szerszą perspektywę. W szkole zawodowej łatwo zamknąć się na pewne kwestie, a uczniowie często podchodzą do nauki z myślą „byle do matury, byle zdać egzaminy”. Udział w takich projektach stanowi poszerzenie tej perspektywy, a zarazem budowanie lepszej relacji na linii nauczyciel-uczeń i nakłanianie do podejmowania różnorodnych aktywności.
Więcej informacji na temat programu The Modern Argonauts można znaleźć na stronach:
https://modernargonauts.al.uw.edu.pl/
https://www.uw.edu.pl/pierwszy-erc-proof-of-concept-grant-w-polskiej-humanistyce/
https://www.uw.edu.pl/lekcje-mitologii/
Natalia Konieczna
nauczycielka języka polskiego
w Zespole Szkół nr 10 im. Bolesława Chrobrego w Koszalinie
Fotografie:
Posejdon i jego trójząb, koryncka tablica z lat 550-525 p.n.e. z Penteskouphia (greckiej wioski w pobliżu starożytnego miasta Korynt), fot. Jastrow, 9/10/2006, Wikimedia Commons, domena publiczna. Grafika wykorzystana w uczniowskich prezentacjach (zaczerpnięta z lekcji p. Irene Di Gioi).
Posąg Neptuna w Bolonii autorstwa Giambologna, fot. Monia Mascagni, 2019, Wikimedia Commons, na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0. Fotografia wykorzystana w prezentacjach uczniowskich, zaczerpnięta z lekcji p. Irene Di Gioi.
