Doradca metodyczny edukacji wczesnoszkolnej
Olimpiada Malucha to cyklicznie odbywający się konkurs, w czasie którego uczniowie klas 2 i 3 mierzą się z testem wiedzy i umiejętności. Olimpiada w założeniu jest konkursem złożonym, pozwalającym na wyłonienie laureatów prezentujących wysoki poziom wiedzy ogólnej oraz umiejętności szkolnych. W związku z tym, że w priorytetach ministerialnych podkreśla się znaczenie ruchu i kultury fizycznej, dlatego też w tym roku, wspólnie z drugą doradczynią metodyczną edukacji wczesnoszkolnej – Panią Katarzyną Fiebiger, poszukiwałyśmy zadań skupionych wokół tematyki sportu i ruchu.
Pierwsze zadania matematyczne (zadania nr 12, 13) sprawdzały umiejętność czytania plany miasta, rozumienia pojęć przestrzennych oraz obliczenia długości trasy jaka dzieli dom i szkołę Zosi. Większość uczestników bez problemu wpisała brakujące nazwy ulic, co pozwala wnioskować, że dobrze rozumieją oni pojęcia prostopadła i równoległa. Prawidłowo określając długość trasy jaką Zosia pokonuje idąc do szkoły i z niej wracając, wykazali się poprawnym myśleniem logicznym, zdolnościami rachunkowymi oraz rozmienieniem zależności między jednostkami – w obliczeniach należało zamienić centymetry na metry oraz metry na kilometry.
Zadanie 14 wymagało myślenia logicznego i zdolności rachunkowych. Dzieci musiały policzyć liczbę osób stojących w kolejce wiedząc ile osób stoli przed osobą liczącą, oraz ile osób stoi za nią. Niestety część dzieci nie uwzględniła w swoich obliczeniach osoby liczącej.
Tomek stoi w kolejce po numer startowy. Policzył, że przed nim stoi 17 osób, a za nim 42. Ile osób stoi w tej kolejce?
a) W kolejce stoi 59 osób.
b) W kolejce stoją 44 osoby.
c) W kolejce stoi 60 osób.
d) W kolejce stoi 58 osób.
Warto tłumacząc podobne zadania zachęcać dzieci do wykonania ilustracji pomocniczej. Wtedy łatwo zobaczą, że działanie, które wykonują powinno wyglądać inaczej:
17 + 1 + 42 = 60
Zadania 14 sprawdzało umiejętność czytania prostej mapki i umiejętność rozróżniania podstawowych kierunków geograficznych. Analiza tego zadania pozwala stwierdzić, że uczestnicy dobrze opanowali te umiejętności i bez trudu wyznaczyli punkt ukrycia ostatniego zadania.
W kolejnym zadaniu sprawdzałyśmy rozumienie przysłowia: „Każdy kij ma 2 końce”. Tu nasunął nam się pewien wniosek. Coraz mniej w mowie potocznej posługujemy się przysłowiami, dlatego dzieci mają problem z ich zrozumieniem. Wśród wybieranych odpowiedzi pojawiały się następujące interpretacje: „Coś co ma początek, musi mieć też koniec.”, „Każde opowiadanie może mieć dwa zakończenia.”.
Część uczestników miała też problem z zadaniem 16. Tu musieli zmierzyć się z następującym problemem: „Jeśli każdy kij ma dwa końce, to ile końców ma cztery i pół kija?”. Wśród pojawiających się odpowiedzi można było zauważyć rysunki pomocnicze i prawidłowe odpowiedzi oraz różne warianty błędnych odpowiedzi.
Zadania tekstowe okazały się trudnymi dla uczestników Olimpiady Malucha.
Klasa 3 d liczy 20 uczniów. Trener podzielił klasę na 4 równoliczne zespoły, które miały konkurować w biegu sztafetowym. Zawody mają przebiegać na kwadratowej bieżni o obwodzie 848 metrów. Każdy z zawodników ma do przebiegnięcia dystans równy długości jednego z boków bieżni. Ile łącznie metrów przebiegnie każda z drużyn? Zapisz wszystkie działania i zaznacz odpowiedź.
Dzieci prawidłowo wyznaczały liczebność zespołów. Jednak wiele błędów wynikało w nieprawidłowego wyznaczenia długości jednego z 4 odcinków bieżni oraz obliczenia łącznej długości trasy jaką przebiegnie każda z drużyn.
Kolejne zadanie tekstowe polegało na obliczeniu sumy zgromadzonych przez Hanię pamiątek z zwodów sportowych.
Hania gromadzi w pudełku pamiątki z zawodów sportowych. Ma już 37 autografów znanych sportowców i 2 razy więcej zajęć. Po powrocie z kolejnych zawodów dołoży jeszcze 11 autografów i o 3 zdjęcia mniej niż dotychczas zgromadziła. Ile pamiątek ma Hania w pudełku?
Uczestnicy poprawnie wyznaczali pierwotną liczbę zdjęć (2 x 37). Natomiast w dalszych obliczeniach popełniali błędy - zapominali do dodaniu 11 autografów lub nieprawidłowo wyznaczali liczbę nowych zdjęć. Większość obliczeń była wykonywania po kolei, do każdego z etapów zadania złożonego. Byli też tacy, którzy w jednym ciągu zapisywali więcej działań, np.:
37 + 37 x 2, 74 – 3 + 11.
Wielu uczestników miało też problem z estetyką i prawidłowym rozmieszczeniem zapisów matematycznych, co też mogło generować pomyłki. Niewielu uczniów sformułowało odpowiedź. Tylko dwóch ją zapisało i zaznaczyło. Część uczniów podkreślało ostatecznych wynik obliczeń.
Uczestnicy wykazywali znajomość określeń czasowych i prawidłowo zauważyli związek przyczynowo-skutkowy, wskazując, że wydłużenie czasu biegu jednego z zawodników wpłynie na późniejsze zakończenie biegu przez drużynę.
Jeżeli czas biegu jednego z zawodników wydłuży się o 4 minuty, to zespół:
a) Nie wpłynie to na czas biegu zespołu.
b) Zakończy bieg o 4 minut szybciej.
c) Zakończy bieg o 4 minuty późnej.
d) Zakończy bieg o 8 minut później.
Okazało się, że uczestnicy potrafią prawidłowo nazwać narządy wewnętrzne człowieka. Duża część z nich uzyskała maksymalną liczbę punktów. Na schemacie budowy wewnętrznej człowieka wyróżnione były: mózg, płuca, serce, wątroba, żołądek, nerki, jelita. Za prawidłowe rozpoznanie i podpisanie 6 z nich przyznawałyśmy maksymalną liczbę punktów.
Jak na małych olimpijczyków przystało uczniowie wykazali się kreatywnością i umiejętnością korzystania z własnej wiedzy. Mam nadzieję, że niniejsza analiza dostarczy informacji, które staną się inspiracją do ewaluacji pracy z uczniami.
