Małgorzata Pietruk
doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
malgorzatapietruk@cen.edu.pl
PROFILAKTYKA LOGOPEDYCZNA
Porozumiewanie się ludzi jest możliwe dzięki znajomości języka, który jest systemem wyrazów i reguł gramatycznych. Sama znajomość języka nie wystarczy jednak do tego, aby nawiązać kontakt słowny z otoczeniem – niezbędne jest jeszcze opanowanie umiejętności mówienia i rozumienia komunikatów słownych. Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną. Jest czynnością wtórną układów oddechowego i pokarmowego, których zadaniem pierwotnym było zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych organizmu. Dziecko rodzi się z ogólną dyspozycją do nauczenia się języka i jego realizacji w postaci mowy. Przyswajanie języka i mowy odbywa się podczas nieustannego kontaktu otoczenia z dzieckiem i dziecka z otoczeniem władającym określonym językiem. Dziecko pozbawione kontaktów społecznych nie nauczy się języka. Mowa jest bytem złożonym z kompetencji językowej, kompetencji komunikacyjnej oraz procesu realizacji tych kompetencji. Pojęcie to należy utożsamiać z komunikacją językową. Język jest to system znaków służący do porozumiewania się w obrębie danej społeczności. Jest to dwuklasowy system, składający się z symboli (fonemów, morfemów i leksemów) oraz układu zasad, na podstawie których budowane są wypowiedzi słowne. Dziecko przyswaja system językowy działając w świecie. Proces ten jest ściśle powiązany z rozwojem wszystkich zmysłów i funkcji psychicznych. Słowo pozwala dziecku poznawać, rozumieć, opisywać świat. Język, jako środek komunikacji, formułuje się wraz z kształtowaniem funkcji poznawczych, emocji, uczuć. Dziecko rozwijając umiejętności językowe, powinno mieć stworzone odpowiednie warunki. Wymawianie dźwięków mowy składa się z dwóch etapów: fonacji i artykulacji. Fonacja to modulowanie powietrza, przepływającego przez głośnię. Artykulacja to tworzenie barwy dźwięków, czyli modulowanie strumienia powietrza w kanale głosowym. Dla jakości mowy jest ważne, aby aparat mowy funkcjonował sprawnie.
Przykłady ćwiczeń logopedycznych.
Ćwiczenia języka
Ćwiczenia języka należy prowadzić tak długo, aż dziecko opanuje prawidłowe układy artykulacyjne. Ćwiczenia usprawniające język należy rozpoczynać od dużych ruchów języka na zewnątrz jamy ustnej. Ćwiczenia należy prowadzić przed lustrem, aby dziecko mogło je dokładnie obserwować i naśladować.
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe – wdech nosem, wydech ustami nie tylko przygotowują dziecko do poprawnego mówienia, ale chronią też przed schorzeniami układu oddechowego. Wdech nosem:
- oczyszcza wdychane powietrze;
- nagrzewa wdychane powietrze;
- nawilża wdychane powietrze;
- zmniejsza opór powietrza, które wdychane ustami dostaje się z dużą siłą bezpośrednio do płuc.
Wydech ustami zapewnia powietrzu opór, powstaje pozytywne ciśnienie w klatce piersiowej, które:
- zatrzymuje ciepło z powietrza;
- zatrzymuje wilgoć z powietrza;
- zwiększa rezonans głosu.
- wdech nosem (usta zamknięte) i wydech ustami. Usta w czasie wydechu ułożone jak przy wymowie głoski /u/ (chuchanie).
Na asfalcie jedzie samochodem – aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa
Idzie pieszo – a a a a a a a a a a a a
Płynie łódką – aaa aaa aaa aaa aaa aaa
Biegnie – aa aa aa aa aa aa aa aa aa
Jedzie na koniku – aa aa aa aa aa aa aa
Leci samolotem – a a a
Auto zawiozło ją do domu – aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa