Renata Pietras-Pacynko
Doradca metodyczny wychowania przedszkolnego
W ciągu pierwszych pięciu lat życia rozwija się około pięćdziesiąt procent zdolności do uczenia się. Następne trzydzieści rozwija się do 8 roku życia. Zatem oznacza to, że rodzice i przedszkole są najważniejszymi nauczycielami i instytucjami naukowymi dla dziecka.
Najnowsze koncepcje pedagogiczne zwracają uwagę na to, że dziecko w wieku przedszkolnym i nie tylko, uczy się przez działanie, przeżywanie, odkrywanie i przyswajanie. Rodzic i nauczyciel powinien dostarczać dzieciom bodźców odpowiednio do ich wieku. Ponieważ umysł dziecka nie może skupić się na wszystkim, zatem nudne, mało interesujące zabawy i czynności nie zostaną zapamiętane.
Organizując aktywność dziecka powinnyśmy wykorzystywać różne rodzaje inteligencji.
Rozwijanie inteligencji przyczynia się u dziecka do rozwijania:
Sukces każdego wychowanka zależy od: przyjaznego nastawienia nauczyciel – dziecko - rodzic, pozytywnych komunikatów, uświadomienia wspólnego celu, zasad i konsekwencji, udowodnienia każdemu dziecku „że potrafi”. Zajęcia rozwijające inteligencje wielorakie powinny być prowadzone nie tylko dla dzieci ale również przy współpracy z rodzicami.
Zajęcia rozwijające inteligencję matematyczną
Aby rozwijać ten rodzaj inteligencji należy od najmłodszych lat stymulować rozwój dziecka. Zatem jeśli chcemy aby dziecko rozwijało logiczne myślenie to powinniśmy zadbać o to aby zabawki, książki i różne przedmioty miały swoje stałe miejsca. Porządkowanie zabawek i odstawianie ich na wyznaczone miejsce ćwiczy pamięć, a jednocześnie utrwala pojęcia związane z położeniem przedmiotów w przestrzeni takie jak: na, pod, na górze, na dole itp. Takie zabawy stosujemy każdego dnia w przedszkolu, a kontynuacją są takie same zachowania w domu. Wkładanie zabawek do pojemników i ustawianie ich na półkach można potraktować jako zabawy i ćwiczenia klasyfikacyjne. Porządkowanie dużej liczby zabawek i ustawianie samochodów od najmniejszego do największego lub lalek od najmniejszej do największej sprzyja poznawaniu podstawowych pojęć matematycznych może też kształtować umiejętność przeliczania.
Wszelkie klocki i zabawki znajdujące się w przedszkolu to również doskonałe pomoce do kształtowania umiejętności liczenia. Przedszkolaki mają naturalna potrzebę układania małych zabawek obok siebie, a jest to doskonała sposobność by dzieci poznawały wszystkie zasady związane z przeliczaniem obiektów. Możemy zachęcać maluchy do myślenia, liczenia i rozwiązywania problemów podczas codziennych czynności, dbać o systematyczny zakup książeczek z różnymi łamigłówkami, zagadkami logicznymi i matematycznymi. Warto wzbogacać bazę dydaktyczną zawierającą: gry stolikowe, gry wymagające obliczeń matematycznych dostosowanych dla dzieci przedszkolnych.
Obserwując dzieci, które mają bardzo dobrze rozwiniętą inteligencję logiczno – matematyczną można zauważyć, że są one systematyczne, uważne, dokładne, mają naturalną potrzebę przebywania w estetycznym otoczeniu, rozumieją potrzebę odkładania zabawek na wyznaczone miejsce.
Zajęcia rozwijające inteligencję językową
Rozwój inteligencji językowej, to nie tylko nauczenie się mowy przez dziecko, choć jest to bardzo ważny etap w życiu każdego człowieka. Wcale nie jest to takie proste jak się nam dorosłym wydaje. Wystarczy porównać to do poziomu trudności opanowania przez dorosłych obcego języka. Jednakże etap ten jest bardzo ważny i nie należy go lekceważyć. Dzieci pozbawione kontaktu z mową nigdy nie rozwiną inteligencji językowej. To dzieciństwo jest okresem decydującym o rozwoju inteligencji językowej – czyli można stwierdzić, że przedszkole w dużej mierze decyduje, jak rozwinie się inteligencja językowa dziecka.
Inteligencja językowa to dynamiczność użycia języka werbalnego, umiejętność mówienia tak, by nasze słowa stanowiły konkretny przekaz. Bardzo dużo miejsca w codziennym przedszkolnym życiu zajmuje czytanie i obcowanie z książką. Dzieci chętnie słuchają bajek, by potem móc o nich rozmawiać.
Aby rozwijając inteligencję językową trzeba dużo mówić do dziecka, słuchać tego co ma do powiedzenia. Dziecko w ten sposób wzbogaca swój słownik czynny. Wszelkie quizy językowe, zagadki organizowane dzieciom w grupie dają nam odzwierciedlenie jak duża jest wiedza dzieci i jak bardzo poszerza się zasób słownictwa. Dzieci, które słuchają bajek pięknie opowiadają, budują bardziej rozbudowane zdania, mają duży zasób słów. Warto wykorzystywać zabawy teatralne, tworzyć nowe historyjki; wykorzystywać do tego celu pacynki, kukiełki.
Zajęcia rozwijające inteligencję przyrodniczą
Dzieci interesują się wszystkim, co dzieje się w ich najbliższym otoczeniu i wypytują dorosłych o różne szczegóły związane z uprawą roślin, z hodowlą zwierząt i ze wszystkimi sprawami , które się wokół nich dzieją. Wiele z tych wiadomości przynoszą do przedszkola i tu poddają je sprawdzeniu.
Dzieci chcą znać prawdę, są bardzo dociekliwe i jeżeli nie dowiedzą się z jednego źródła – to szukają odpowiedzi i wyjaśnienia w innym. Warto prowadzić różnorodną działalność na rzecz edukacji ekologicznej, organizować przedsięwzięcia, brać udział w imprezach i konkursach o tematyce ekologiczno-przyrodniczej; współpracować z instytucjami, organizacjami działającymi na rzecz ochrony środowiska m.in. Klub Gaja, LOP, Nadleśnictwem. W ramach współpracy z instytucjami można organizować dla dzieci wycieczki do lasu i spotkania z leśnikiem, w okresie zimy można organizować akcje dokarmiania ptaków, dokarmiania zwierząt w schronisku itp. Warto uczestniczyć w zbiórkach surowców wtórnych: zużyte baterie i makulaturę.
Rozwijanie inteligencji przyrodniczej to również spędzanie czasu na świeżym powietrzu, zbieranie darów natury i wykorzystywanie ich do różnych prac plastycznych; przeprowadzanie różnych doświadczeń i prowadzenie hodowli roślin.
Dzięki spacerom możemy zidentyfikować to, co słychać i widać; zwracamy uwagę na otaczającą przyrodę np. kolonię mrówek, pszczoły zbierające pyłek, różę, która powoli rozkwita, pająka, który snuje sieć, kota podkradającego się do ptaka, to jak zmienia się zapach kwiatu w zależności od pory dnia.
Eksperymenty naukowe i przyrodnicze stanowią dobrą zabawę dla badawczego umysłu małego dziecka. Umożliwiają zjawisk przez samodzielne wprowadzanie czynników i obserwowanie powstałych zmian oraz zmian zachodzących w przyrodzie. Obserwujemy przez szkło powiększające – trawy, owady. Dzieci obserwują przez lupy małe zwierzątka zamieszkujące nasz plac zabaw: mrówkę, dżdżownicę, biedronkę, żuka, pająka.
Zajęcia rozwijające inteligencję muzyczną
Rozwój inteligencji muzycznej to ważny element w życiu każdego człowieka, a przede wszystkim małego dziecka. Talenty muzyczne mieszczą się w prawej półkuli. Zatem wszyscy posiadamy "surowy" zmysł muzyczny. Dzieci interesuja się muzyką, choć w róznym stopniu się z nią stykają. Inteligencja muzyczna jest bardzo cenna ponieważ ułatwia ludziom słuchanie i rozumienie świata.
Inteligencję muzyczną rozwijamy poprzez:
- grę na dowolnym instrumencie
- słuchanie muzyki przed i w czasie zajęć
- śpiewanie
- wymyślanie melodii
- relaksacja przy muzyce
- tworzenie własnych instrumentów.
Rozwijanie inteligencji muzycznej możemy zaprezentować podczas uroczystości przedszkolnych oraz podczas konkursów, przeglądów międzyprzedszkolnych.
Zajęcia rozwijające inteligencję wizualno-przestrzenną
Rozwój inteligencji wizualno-przestrzennej dziecka należy wspierać już od najmłodszych lat, wszelkimi możliwymi sposobami. Warto zainwestować w materiały do prac plastycznych, zapisać dziecko na zajęcia plastyczne, lub wspólnie z dzieckiem zorganizować tego typu zajęcia w domu. Doskonałą, rozwojową zabawę umożliwiają klocki, układanie puzzli, układanek, wizualizacja przeczytanej bajki, opowiadania. Projektowanie, tworzenie prac z różnych materiałów plastycznych ale nie tylko.
Zajęcia rozwijające inteligencję ruchową
Inteligencja ruchowa, jest to umiejętność wykorzystania swojego ciała, która koncentruje się na kontakcie fizycznym i ruchu. Rozwijając tę inteligencję wśród dzieci nauczyciel powinien na chwilę zapominać o normach i zasadach panujących w grupie dotyczących ciszy i spokoju, nie krzyczenia i nie biegania w sali. Może brzmi to ryzykownie, ale taka postawa gwarantuje miłość wśród swoich wychowanków.
Dzieci posiadające typ inteligencji ruchowej cechuje wysoka kontrola nad swoim ciałem, kontrola nad przedmiotami, refleks, poczucie czasu. Z obserwacji tych dzieci wynika, że najlepiej uczą się w ruchu, lubią dotykać różne przedmioty, lubią zajęcia ręczne i często podczas słuchania poruszają przedmiotami. Trudno takim dzieciom usiedzieć w jednym miejscu, bardzo szybko się nudzą.
A zatem dzieci z inteligencją ruchową należy uczyć poprzez ćwiczenia ruchowe, fizyczne: biegając, tańcząc, chodząc, wyrażać swoje emocje przy pomocy ruchu bawiąc się w aktora i odgrywanie ról poprzez częste zmiany i przerwy. Nauczyciel powinien uczyć takie dzieci na pamięć klaszcząc, skacząc, pstrykając palcami, wspinając się. Warto z tymi dziećmi często chodzić na wycieczki.
