Kolejnym na jakże długiej liście zadań pedagogów staje się wsparcie uczniów w stawianiu czoła atmosferze obaw o skutki, a także sam przebieg pandemii koronawirusa. O ile dla nas (dorosłych) jest to trudny etap, w świadomości młodych ludzi może on jawić się jako niekończąca się rzeczywistość (poczucie, że tak już będzie zawsze).
Zadałam sobie pytanie: jak prowadzić lekcje roku szkolnym pandemii, by nie intensyfikować lęków, zadbać o przyjazną,
a w efekcie twórczą atmosferę na zajęciach? Jak nie wpędzić uczniów w poczucie nadciągającej katastrofy lub wzmacniać, szczególnie u uczniów klas maturalnych poczucia straty czasu i zmarnowanej szansy?
Kluczowy wydaje się werbalny przekaz, o którym warto pamiętać podczas wszystkich zajęć:
Unikajmy stwierdzeń typu
nic nie wiadomo (wiele jednak wiemy,)
pewnie wrócimy do zdalnego (tej pewności nie ma nikt),
świat stanął na głowie (trudno się nie zgodzić, że pewne aspekty rzeczywistości się zmieniły, ale większość jednak trwa niezmiennie).
Unikajmy potęgowania lęku
zobaczcie jakie mamy zaległości,
cały ostatni semestr zmarnowaliśmy,
wasz rocznik musi dużo zrobić samodzielnie.
Pamiętajmy o przyjaznym i przekazie
cieszę się, rozpoczynamy rok szkolny w tradycyjnej formie,
jeśli będziemy dezynfekować ręce i nosić maseczki, zminimalizujemy zachorowania,
wiem, że możecie czuć niepokój, ja także się obawiam, lek jest naturalny, spróbujmy wspólnie go oswoić.
Jestem przekonana, że kluczowe w tym zadaniu są pierwsze tygodnie roku szkolnego. Wielu psychologów i terapeutów (polecam profil Tomasz Bilickiego na Facebooku) sugeruje aby podczas pierwszych dni w szkole skupić się nie na “nadrabianiu” zaległości, ale na działaniach wychowawczych, ze szczególnym uwzględnieniem wzmocnienia zespołu klasowego i relacji w grupie.
Korzystając z propozycji autorki strony 622 pomysły na lekcję języka polskiego przyniosłam na pierwsze lekcje w klasach na różnym poziomie (zarówno w pierwszej klasie, jak i w maturalnej) wiersz Wisławy Szymborskiej pt. Możliwości .
Zaczęliśmy od ustalenia synonimów słowa możliwości, poprosiłam uczniów, żeby pomyśleli o tym słowie jako haśle przewodnim rozpoczynającego się roku szkolnego. Wkrótce padło słowo wybór, krótko rozmawialiśmy na temat ograniczania możliwości wolnego wyboru, którego wszyscy doświadczyliśmy wiosną tego roku. Krótko rozmawialiśmy o tym czego nam brakowało i czego nadal nie możemy robić.
Wiersz pocięłam na wersy i losowo rozdałam uczniom fragmenty. Każdy wers rozpoczyna się od słów “Wolę…”. Następnie poprosiłam uczniów o ciche odczytanie swojego fragmentu, indywidualną interpretację, słowem o refleksję na temat wylosowanego zdania. W dalszej kolejności przeczytałam wiersz i poprosiłam uczniów o stworzenie kręgu, zbudowanego
i uporządkowanego z kolejno odczytywanych przeze mnie fragmentów (aby to wykonać bez nadmiernego ścisku, wyszliśmy na korytarz szkolny). Każdy odczytywał i omawiał swoje “Wolę...” czasem zgadzając się z podmiotem lirycznym tekstu, czasem nie. Niekiedy uczniowie mieli trudność ze zrozumieniem wylosowanych wersów, wtedy interpretowaliśmy go wspólnie.
Wkrótce rozmowa o tekście przerodziła się w dyskusję o nieograniczonej ilości wyborów i opcji, jakie stawiane są przed współczesnym człowiekiem. Wspólnie dostrzegliśmy, że wiersz Szymborskiej mógłby nie mieć końca. Uczniowie podkreślali, że ukazywane w tekście upodobania i skłonności są tylko niewielkim fragmentem całej palety opcji, szans i wyborów, które stoją przed ludźmi. Moim celem i finałem lekcji było podkreślenie, że obecna rzeczywistość, jakkolwiek ograniczona
i regulowana wieloma zasadami, pozostawia mnóstwo możliwości spośród których nadal można i należy wybierać świadomie i z otwartością na zmiany.
Starałam się budować w uczniach i uczennicach pozytywny obraz świata, który mógłby zastąpić nieprzyjemny i dominujący dziś przekaz o tym, że przyszłość nie jest pewna ani wiadoma. W gruncie rzeczy przeszłość nie jest pewna nigdy, niezależnie od koronawirusa.
Aleksandra Stępień
doradczyni metyodyczna języka polskiego (szkoły ponadpodstawowe)
