Czy fragmentami ciekawej książki, motywami z lektur szkolnych można zaciekawić uczniów, na tyle by po lekcji religii sięgnęli z ciekawością do wnętrza prezentowanej książki?
Czy należy zadawać fragmenty a nawet całości książek o tematyce religijnej do samodzielnej lektury uczniom, którzy chcieliby mieć ocenę celującą z religii?
Czy czytanie książek o tematyce religijnej powinno stać się jednym z naturalnych narzędzi w naszej katechetycznej pracy w celu indywidualnego rozwoju duchowości ucznia?
Myślę, że warto jako katecheta zastanowić się nad w/w pytaniami. Oczywiście należy uwzględnić to, że każdy z nas uczy na innym poziomie edukacyjnym i pracujemy z różnymi dziećmi i młodzieżą. Pewne jest jednak to, że zaciekawienie ich treściami tekstów książek religijnych i lektur powinno być naszym naturalnym narzędziem formacji moralnej i duchowej naszych uczniów. Bo jak to inaczej osiągnięć jak nie przez lekturę duchową?
Jest tysiące książek, które zasługują na to by pojawiły się choć fragmentarycznie w szkolnej katechizacji. Zaczynając od tych napisanych przez świętych i błogosławionych, którzy piszą w nich o swojej drodze duchowej. Jest wiele książek, których fragmenty znajdziemy w naszych podręcznikach. Tylko czy zachęcamy do sięgnięcia po nie poza naszą lekcją?
Zachęcić ucznia do przeczytania choć fragmentu książki to znaczy poinformować go, wskazać mu, gdzie warto szukać interesujących treści, które zbogacą jego edukację językową jak i pozwolą mu odnaleźć przykład postaw moralnych, duchowych u bohaterów znanych powieści.
Warto skorzystać w pracy katechetycznej z proponowanych w Programie nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach z 2018 r. tzw. korelacji z edukacją polonistyczną.
Poniżej przygotowałem zestaw propozycji dla poszczególnych klas szkoły podstawowej:
Klasa I
– przykazanie Boże, przykłady z lektur lub filmów bohaterów, którzy zachowują przykazania Boże lub ich nie zachowują (w zakresie zrozumiałym dla pierwszoklasisty np. mówią prawdę, kłamią, oddają znalezione rzeczy lub niszczą komuś rzeczy, szanują członków rodziny lub źle się do kogoś odnoszą);
- omawianie wzajemnych relacji i emocji na podstawie bohaterów znanych lektur i filmów (np. postaci z Baśni J.Ch. Andersena);
Klasa II i III
- przykłady przyjaźni na podstawie lektur i filmów (np. przyjaźń między bohaterami utworów Dzieci z Bullerbyn A. Lindgren);
- przykłady władców na podstawie lektur i filmów np. poznanych legend;
- odpowiedzialność za siebie i innych, przykłady bohaterów wybranych lektur np. z bajki L. Kołakowskiego Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?
Klasa IV
- postawa słuchania i skutki nieposłuszeństwa np. postaci z lektur i filmów – bohaterowie książki R. Dahla Charlie i fabryka czekolady;
- przykłady przyjaźni i poświęcenia np. z serii książek A. Maleszki Magiczne drzewo lub powieści C.S. Lewisa Lew, czarownica i stara szafa;
Klasa V
– przykład bohatera literackiego poszukującego szczęścia, szczęście a przyjemność np. postać Edmunda z powieści C.S. Lewisa Lew, czarownica i stara szafa;
- wartości, które łączą grupę przyjaciół np. na podstawie lektury R. Kosiak Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi;
- przykłady dobra i zła oraz słabości człowieka w poznanych lekturach np. Katarynka B. Prusa, w powieściach C.S. Lewisa i J.R.R Tolkiena;
- postawa wierności i przekonań w wierze np. postać Stasia z powieści H. Sienkiewicza W pustyni i puszczy;
Klasa VI
- przykład wartości fundamentalnych dla relacji międzyludzkich, przykład poświęcenia dla wartości wyższych (np. na podstawie przeżyć bohaterów powieści F. Molnara Chłopcy z Placu Broni;
- bohaterska śmierć Kili i Fili w powieści J.R.R Tolkiena Hobbit, czyli tam i z powrotem;
- poczucie winy, uznanie własnego grzechu i zadośćuczynienia – Feri Acza z powieści F. Molnara Chłopcy z Placu Broni, Tumnus z powieści C.S. Lewisa Lew, czarownica i stara szafa;
Klasa VII
- przykłady ludzkich potrzeb, opis relacji osobowej np. na podstawie bohaterów z Małego Księcia A. de Saint-Exupery’ego;
- opis relacji Małego Księcia z lisem;
- przykłady samorozwoju w opowiadaniu Artysta S. Mrożka;
- przemiana bohatera w Opowieści wigilijnej Ch. Dickensa;
- interpretacja utworów literackich z odwołaniem do wartości uniwersalnych związanych z postawami społecznym, narodowymi, religijnymi, etycznymi oraz hierarchią wartości np. w powieści Quo vadis H. Sienkiewicza;
- wiara w osobę Ducha Świętego a ludowe wierzenia np. w kontekście Dziadów cz. II A. Mickiewicza;
- Literackie przykłady dobrej i złej woli np. bohaterowie Balladyny J. Słowackiego lub Opowieści wigilijnej Ch. Dickensa;
- hierarchia wartości wybranych bohaterów np. młodzi bohaterowie Syzyfowych prac S. Żeromskiego albo Zemsty A. Fredry;
- postać Jankiela w Panu Tadeuszu A. Mickiewicza;
- patriotyzm w czasach zaborów np. Syzyfowe praca S. Żeromskiego
Klasa VIII
- bohaterowie, którzy odnaleźli prawdziwy sens życia np. pan Scrooge z Opowieści wigilijnej Ch. Dickensa, Marek Winicjusz z Quo vadis H. Sienkiewicza, Jacek Soplica z Pana Tadeusza A. Mickiewicza,
- postacie, które oddały się pogoni za fałszywymi wartościami np. Żona modna z utworu I. Krasickiego lub tytułowa bohaterka Balladyny J. Słowackiego;
- obrazy literackie różnej miłości – przywiązania np. lis z Małego księcia;
- miłość rodzicielska np. miłość Jana Kochanowskiego do córki;
Motywy zakochania np. motyw miłości w Dziadach cz. II, miłość Winicjusza do Lidii w Quo vadis;
- miłość Ojczyzny postawa bohaterów Kamieni na szaniec A. Kamińskiego;
- pogańska a chrześcijańska wizja sądu i kary po śmierci np. Dziady cz. II;
- opis modlitwy w Quo vadis;
- literackie przykłady dojrzewania – Jacek Soplica z Pana Tadeusza, Oskar z powieści Oskar i pani Roża, przysięga bohaterów Kamieni na szaniec;
- przykłady owocnego życia np. Fred, siostrzeniec Scrooge’a z Opowieści wigilijnej;
- przykłady ludzkiego cierpienia np. w wybranych trenach J. Kochanowskiego;
- postawa wobec cierpiących np. Oskar i pani Róża;
Zestaw propozycji dla poszczególnych klas szkoły ponadpodstawowej:
Klasa I Liceum i Technikum
- Wieża Grudzińskiego
- Biblia w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Psalmów;
- Św. Augustyn Wyzwania (fragmenty)
- stosunek potomnych do średniowiecza np. Umberto Eco Imię róży;
Klasa II Liceum i Technikum
- Św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty);
- Zofia Nałkowska Granica
- Dekalog I, reż. Krzysztof Kieślowski; (https://edukacjafilmowa.pl/dekalog-i-1988/ )
Klasa III Liceum i III i IV Technikum
- Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
- Chłopi W. Reymont
Klasa IV Liceum
- Biblia – fragmenty Księgi Rodzaju, Pieśń nad Pieśniami;
Kazimierz Raczyński CEN Koszalin
(grafika: https://zarifadam.tumblr.com/post/159522337246/pilu-so)
