Początkiem podróży w stronę stworzenia programu wychowania przedszkolnego „100 światów” był webinar, w którym uczestniczyła dyrektor Przedszkola 34 w Koszalinie Violetta Antkowiak - „Jakich inspiracji potrzeba dzisiejszej szkole” (Instytut Zwinnej Edukacji). To właśnie tam wypowiedzi pani dr hab. Barbary Bilewicz stały się inspiracją do nawiązania współpracy, która kilka miesięcy później zaowocowała odwiedzinami i szkoleniem „Praca w przedszkolu wg filozofii edukacyjnej Reggio Emilia i metody projektów”. Spotkanie to zaraziło nas pasją do filozofii Reggio Emilia i pracy metodą projektów.
Dyrektor Violetta Antkowiak powiedziała: „koncepcja daltońska, którą realizujemy od lat wymagała nowych bodźców, a metoda projektów symbiotycznie wiąże się z koncepcją daltońską. Potrzebowaliśmy na nowo zaaranżować przestrzeń, bogatą w nowe bodźce do eksploracji i poszerzyć działanie dydaktyczne w nowych obszarach”. Nie trwamy w stagnacji, staramy się ciągle rozwijać. W naszym przedszkolu łączymy koncepcję daltońską i metodę projektów inspirowaną filozofią Reggio Emilia. Nurty te uzupełniają się na wielu płaszczyznach, ale przede wszystkim pozwalają dzieciom działać, odkrywać i obcować z przyrodą. Nam nauczycielom daje to więcej narzędzi do pracy i pozwala szybko dostosowywać się do pojawiających się zmian.
Czym jest filozofia Reggio Emilia? Cytując panią dr hab. Barbarę Bilewicz „to nowoczesne i innowacyjne podejście do procesu nauczania. Opiera się na przekonaniu, że najskuteczniejszą metodą nauki jest samodzielne odkrywanie i eksplorowanie. Jest przestrzenią, w której dziecko jest twórcą własnej rzeczywistości i rozwoju. Uczy się przez doświadczenia, znajduje radość w tym co robi. Piękno otoczenia prowokuje dziecko do myślenia, jest drugim nauczycielem. Można ją opisać jako wyróżniający się i innowacyjny zestaw filozoficznych i pedagogicznych założeń, metod organizacji edukacji i zasad projektowania środowiska, którą, jako holistyczna całość, określa się w świecie „praktyką Reggio Emilia” (Reggio Emilia experience).”
Praca metodą projektu jest sposobem wspierania aktywnego, zaangażowanego i celowego uczenia się dzieci, które przez dłuższy czas prowadzą pogłębione badania na określony temat – temat, który wypływa z ich zainteresowań, jest dla nich ciekawy, łączy się z ich doświadczeniami. Każdy projekt trwa od tygodnia do kilku tygodni, a jego treści odnoszą się do fizycznego, emocjonalnego, społecznego, poznawczego rozwoju dziecka i zagadnień programowych edukacji językowej, matematycznej, przyrodniczej, społecznej, artystycznej, fizycznej.
Każdy dzień rozpoczynamy od spotkania się z dziećmi „na forum” w kole, gdzie wszyscy są wróceni do siebie twarzami i widzą się wzajemnie. Rozmawiamy o samopoczuciu dzieci, to inicjuje budowanie dłuższych wypowiedzi przez dzieci, poznawanie się.
Nowy projekt zaczynamy od tworzenia „siatki wiedzy” – podczas rozmowy w kole dzieci określają, co wiedzą na dany temat – każde dziecko ma możliwość do wypowiedzenia się na forum grupy – przedstawienia swojej wiedzy w omawianym obszarze. Gdy określenie tego, co już wiemy zostanie zakończone, przechodzimy do stworzenia „siatki pytań”, czyli tego, czego dzieci chciałyby dowiedzieć się w nowym temacie-projekcie. Z listy pytań wspólnie wybieramy kilka, na których się skupiamy i szukamy na nie odpowiedzi w czasie trwania projektu. Są to działania badawcze, które umieszczamy na tablicy daltońskiej oraz zadania w formie codziennych czynności edukacyjnych proponowanych przez nauczycielki. Podczas ich realizowania dzieci starają się odnaleźć odpowiedzi na intrygujące je pytania. Projekt kończymy podsumowaniem, które jest wydarzeniem kulminacyjnym - wycieczką, wizytą eksperta, spotkaniem tematycznym z rodzicami, wystawą prac, pokazem dla innych grup przedszkolnych.
Praca metodą projektów inspirowana filozofią Reggio Emilia pozwala na faktyczny rozwój wychowanka. Uwzględnia jego zainteresowania, stan wiedzy. Jako nauczycielki dostarczamy narzędzia, które wzbudzają zainteresowanie światłem, techniką, informatyką, naturą. Stosujemy pytania coachingowe, nie udzielamy gotowych odpowiedzi, nie przenosimy na dzieci swoich wizji świata a zachęcamy do eksploracji otoczenia na miarę ich możliwości rozwojowych, zainteresowań. „Nasi wychowankowie nie są nauczani, ale uczą się. Nauczyciel dyskretnie towarzyszy im w tym procesie” – V. Antkowiak Dyrektor Przedszkola nr 34 w Koszalinie.
Po roku pracy łączącej koncepcję planu daltońskiego i metodę projektów inspirowaną filozofią Reggio Emilia pojawił się pomysł napisania programu wychowania przedszkolnego. Pod opieką merytoryczną pani dr hab. Barbary Bilewicz nasza kadra nauczycielska przy wsparciu dyrektora napisała program „100 światów”. Na początku 2023 roku nasz program wychowania przedszkolnego został wydany przez lubelskie wydawnictwo UMCS. W recenzji dr hab. prof. UwB Elżbiety Jaszczyszyn można przeczytać: "Koncepcja teoretyczna programu wychowania przedszkolnego 100 światów opiera się na podejściu pedagogiczno-filozoficznym Reggio Emilia. Jest to zestaw założeń, metod organizacji edukacji i zasad projektowania środowiska, który uznany za holistyczny, znany jest w świecie jako praktyka Reggio Emilia (...)
W przedszkolu pracującym według koncepcji 100 światów dzieci eksperymentują i rozwijają kompetencje w posługiwaniu się językiem mówionym i za pomocą gestów, rysunku, pisma, muzyki, malowania, budowania, rzeźbienia w glinie, w trakcie prac konstrukcyjnych, zabawy światłem i cieniem, zabaw w teatr, zabaw na dworze, pobliskim parku i lesie. Mocną stroną programu jest włączenie do treści programowych propozycji projektów uwzględniających bloki treściowe oraz tematy projektów".
Link do programu nauczania „100 światów”
Estera Szpuntowicz
Przedszkole 34 w Koszalinie
